Plan i Obraz Warszawy, Jan Glücksberg, ok. 1832 [reprint]

100 PLN

tytuł : Plan i Obraz Warszawy / Plan et Panorama de Varsovie

Wydawca i autor wstępu: Jan Glücksberg

Miejsce wydania: s.l. [Warszawa]

Rok wydania : b.d. [1832?]

Opis fizyczny: [4], 10, [2], 30s., [1],  19 kart : 1 duży plan przeglądowy, 18 map szczegółowych (liczbowane 1-17, 17 podwójnie, ale to różne plany, jeden odnosi się do lewobrzeżnej Warszawy, drugi do Pragi, w spisie ulic praska "17" nosi numer 18), [8]; format 17,6 x 11,6 cm .

Miło nam jest zaprezentować Państwu naszą pierwszą własną publikację - reprint bardzo rzadkiego (znane nam są tylko 4 egzemplarze w zbiorach publicznych(aktualizacja w styczniu 2024, egz. z Archiwum Państwowego w Warszawie), z których jeden jest niekompletny, pierwszego podręcznego, szczegółowego planu Warszawy wraz z wykazem wszystkich parceli.

Pozycja jest jednocześnie dwujęzycznym ( polsko-francuskim) przewodnikiem, zawiera opis Zamku Królewskiego (tylko w języku francuskim, ówcześnie najpopularniejszym języku, zwł. w sferach arystokracji, kultury, dyplomacji ), a także 30 stronicowy spis najważniejszych miejsc ("Obraz Warszawy").

Najciekawsze są plany szczegółowe (jest ich 18, do tego mamy plan przeglądowy całego miasta), wykazane są wszystkie ulice wraz z parcelami ówczesnej Warszawy i Pragi, uporządkowane , tak że można je szybko zlokalizować zarówno po numerze, jak i po adresie. Jest to najstarsza znana nam tego typu pozycja, wcześniej tak szczegółowe plany opracowywane były tylko w dużej skali, niepraktycznej w codziennym użytkowaniu.

"Ocenienie tey pracy poddaję pod światły Sąd mieszkańców Warszawy którzy znaią zadawnioną nieregularność numerowania tey Stolicy" J.Glücksberg

Porównaliśmy nasz egzemplarz, ze zdigitalizowanymi przez 3 instytucje publiczne. Biblioteka Narodowa(AP zdaje się mieć w tej samej wersji, tylko że kompletny, w odróżnieniu od BN) i Muzeum Narodowe mają późniejsze edycje. Zarówno nasz antykwariat(i tu oferowany reprint), jak i kopia z Biblioteki Uniwersytety Warszawskiego ( z odręcznym dopiskiem na stronie tytułowej  "wydany we Wrześniu 1831" - być może z epoki, lub później, na podstawie wzmianki Sobieszczańskiego) mają inny wariant wydawniczy.

Egzemplarz z BN ma dwa duże plany ogólne, jeden z podziałem an 8 cyrkułów oraz drugi z podziałem na 12, po reformie z 1832 roku, egzemplarz z MN ma tylko plan z podziałem na 12 cyrkułów, nasz egzemplarz natomiast ma wyłącznie plan z podziałem na 8 cyrkułów, sprzed reformy (zapoczątkowanej po powstaniu listopadowym, projekt zmian zatwierdzono 28 grudnia 1831, wszedł w życie 15 stycznia 1832). Wygląda na to, że "książkę" uzupełniano, mogła być pierwotnie wydana w 1831 z planem dzielącym W-wę na 8 cyrkułów, ale ze względu na reformę później dołożono zmodyfikowany plan z 12 cyrkułami(egzemplarz z BN i AP), w pewnym momencie mógł się skończyć nakład ogólnych planów z 8 cyrkułami (mogły być sprzedawane również indywidualnie), więc do dalszych egzemplarzy książki dokładano już tylko plan z podziałem na 12 cyrkułów(egz. z MN).

Można powiedzieć, że chyba były przynajmniej 3 warianty wydawnicze, tu oferowany reprint jest prawdopodobnie pierwszy. Wszystkie zachowane egzemplarze oryginałów są we wtórnych okładkach, bez broszurowych okładek wydawniczych(jeśli takowe były, brak o nich wzmianek), które by mogły posiadać dodatkowe noty, np. z datą wydania.

[Edycja 08.01.2024: poza drobnymi korektami dodatkowy dopisek - ze względu na brak zdigitalizowanych egzemplarzy wszystkich wydań w momencie opracowywania reprintu, trudno było dojść(były rozbieżności), który opis biblioteczny jest prawidłowy (BN, MN, czy BUW) i którą datę wydania należy uznać za właściwą. Tu opisywany reprint ukazuje stan przed 15 stycznia 1832 roku, ale jako datę wydania powinien raczej nosić 1831, a nie obecną na grzbiecie 1832. Znaleziono również wzmiankę w "Gazecie Warszawskiej" z 30 września.]

Bibliografia:

Sobieszczański F.M. , Rys historyi i statystyki miasta Warszawy ; Rys historyczno-statystyczny wzrostu i stanu miasta Warszawy od najdawniejszych czasów aż do 1847 roku, Warszawa, 1848 - za datę wydania podaje wrzesień 1831, już raptem kilkanaście lat po publikacji określa ten przewodnik jako rzadki.

"Gazeta Warszawska" nr 261 z 30 września 1831 roku, informuje o wydaniu "Planu i Obrazu Warszawy" ("w tych dniach wyszedł z druku...).

ISBN: 978-83-954843-0-8